NA CZYM POLEGA ODPOWIEDZIALNOŚĆ CZŁONKA ZARZĄDU SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ?

Jak sama nazwa wskazuje, odpowiedzialność w spółce z o.o. jest ograniczona. Ze względu na brak odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki jest to bardzo atrakcyjna forma prowadzenia działalności gospodarczej. Brak odpowiedzialności nie dotyczy jednak członków zarządu spółki z o.o. – jaką odpowiedzialność ponoszą podczas sporów gospodarczych?

Odpowiedzialność członków zarządu w spółce z o.o. 

Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a ich ryzyko ogranicza się do środków zaangażowanych w spółkę tytułem dopłat lub wkładów. Zupełnie inaczej sytuacja ta wygląda w przypadku członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Odpowiedzialność cywilnoprawną członków zarządu reguluje Kodeks spółek handlowych (KSH). 

Najważniejsze przepisy dotyczące odpowiedzialności członków zarządu spółek z o.o.:

• jeśli członkowie zarządu umyślnie lub przez niedbalstwo podali fałszywe dane w oświadczeniu o pokryciu kapitału zakładowego, odpowiadają solidarnie wobec wierzycieli spółki przez 3 lata od daty rejestracji spółki lub rejestracji podwyższenia kapitału zakładowego (art. 291 KSH),
• osoby uczestniczące w tworzeniu spółki, które wyrządziły spółce szkodę wbrew przepisom prawa, są zobowiązane do jej naprawienia (art. 292 KSH),
• członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej lub likwidator odpowiada wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki (art. 293 § 1 KSH), a jeśli szkodę wyrządziło kilka osób, odpowiadają za nią solidarnie (art. 294 KSH).

Na skutek nowelizacji, która weszła w życie w dniu 13 października 2022 r. uchylono art. 293 § 2 KSH (Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności), który był uznawany za ogólny i budzący wątpliwości. Dodano natomiast art. 293 § 3KSH, wprowadzający zasadę biznesowej oceny sytuacji (ang. business judgement rule). Ten nowy przepis wskazuje, że członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej i likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności, jeśli postępuje w sposób lojalny wobec spółki i działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego – w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny.

Dlaczego członkowie zarządu w ogóle ponoszą odpowiedzialność?

Pociągnięcie członków zarządu do odpowiedzialności za zobowiązania spółki z o.o. związane jest z art. 201 § 1 Kodeksu spółek handlowych, zgodnie z którym zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Zarząd jest zatem organem wykonawczym spółki z o.o., który pozostaje wyłącznie uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania. Z tak określonym zakresem kompetencji skorelowany został zakres odpowiedzialności, mający na celu m.in. zdyscyplinowanie do należytego pełnienia funkcji przez piastunów organu wykonawczego. 

Odpowiedzialność członków zarządu za długi spółki – jak się bronić?

Najbardziej istotnym przepisem odnoszącym się do odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest art. 299 Kodeksu spółek handlowych. Przepis ten wskazuje na subsydiarny charakter omawianej odpowiedzialności i odwołuje się do egzekucji prowadzonej przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością – jeśli okaże się ona bezskuteczna, za zobowiązania spółki solidarnie odpowiadają członkowie zarządu (art. 299 § 1 KSH). 

W jaki sposób członek zarządu może się bronić przed odpowiedzialnością za długi spółki z o.o.? Reguluje to art. 299 § 2 KSH – uniknięcie odpowiedzialności jest możliwe, jeśli członek zarządu wykaże, że we właściwym czasie:

• zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości, lub
• wydano postanowienie o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego lub o zatwierdzenie układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, lub
• niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie było winą członka zarządu, lub
• wierzyciel nie poniósł szkody mimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu.

Jeśli zatem wierzyciel spółki będzie chciał rozpocząć spór między przedsiębiorcami i wystąpi przeciw członkowi zarządu spółki z o.o. z żądaniem zapłaty długu ciążącego uprzednio na spółce , członek zarządu może się zdecydować na obronę procesową, powołując się na art. 299 § 2 KSH i udowadniając swoją niewinność. W tym celu warto skorzystać z pomocy doświadczonej Kancelarii Radców Prawnych, która specjalizuje się w sprawach gospodarczych.

Co wnosi wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 kwietnia 2023 r.?

Wymaga szczególnego podkreślenia, że art. 299 § 1 i 2 KSH został uznany za niezgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości, aby pozwany były członek zarządu spółki z o.o. uwolnił się od odpowiedzialności poprzez wykazanie, że stwierdzona orzeczeniem, na podstawie którego wszczęto przeciwko spółce bezskuteczną egzekucję wierzytelność, nie istnieje – w sytuacji, gdy orzeczenie zapadło w postępowaniu wszczętym po dacie utraty przez pozwanego statusu członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. 

Powyższe jest efektem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 kwietnia 2023 r., P 5/19). TK stwierdził w nim również, że art. 365 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego jest częściowo niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie, w jakim przewiduje związanie sądu orzeczeniem, na podstawie którego wszczęto przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością bezskuteczną egzekucję. Dotyczy to procesu wytoczonego na podstawie art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych przeciwko pozwanemu, który utracił status członka zarządu spółki (czyli wobec byłego członka zarządu) przed wszczęciem postępowania, w którym zapadło orzeczenie przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.

Należy zwrócić uwagę na to, że przywołany wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 kwietnia 2023 r. nie umożliwia kwestionowania istnienia długu w każdej sprawie skierowanej przeciwko członkowi zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Wyrok pozwala uniknąć odpowiedzialności jedynie w niektórych przypadkach – przede wszystkim wtedy, gdy mówimy o odpowiedzialności byłego członka zarządu, który w chwili wszczęcia powództwa przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie pełnił już funkcji członka zarządu. Wraz z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego zmniejszył się zatem zakres odpowiedzialności byłych członków zarządu spółki z o.o., a tym samym poprawiła ich sytuacja w sporach gospodarczych, choć sama zasada odpowiedzialności nie została wyeliminowania.

Gdzie szukać pomocy prawnej w sprawach gospodarczych?

Jesteś członkiem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i szukasz pomocy prawnej? A może przysługuje Ci wierzytelność przeciwko spółce z o.o., której nie udało się skutecznie wyegzekwować? Kancelaria Radców Prawnych Mitek, Dachowski specjalizuje się w sprawach gospodarczych, doradzając przedsiębiorcom i reprezentując Klientów w postępowaniach sądowych. Zajmujemy się również przygotowywaniem i audytem umów gospodarczych dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i innych spółek handlowych. 

Pomagamy w wielu sporach między przedsiębiorcami, na przykład wtedy, gdy wierzyciel występuje przeciwko członkowi zarządu z żądaniem zapłaty długu – w takiej sytuacji dążymy do wykazania, że zostały spełnione ustawowe przesłanki wyłączenia odpowiedzialności. Wspieramy także byłych członków zarządu, którzy dzięki wyrokowi Trybunału Konstytucyjnego z 12 kwietnia 2023 r., P5/19, zyskali większe możliwości wykazania przesłanek prowadzących do zwolnienia z odpowiedzialności. Prowadzimy również sprawy z powództwa wierzycieli, którzy na skutek bezskuteczności egzekucji z majątku spółki zostali zmuszeniu do wystąpienia z powództwem przeciwko członkom zarządu.

Jesteśmy otwarci zarówno na jednorazową, jak i długofalową współpracę – zdajemy sobie sprawę z tego, że spory gospodarcze zdarzają się dość często, dlatego zapewniamy profesjonalne wsparcie i solidne zaplecze merytoryczne. Zapraszamy do kontaktu telefonicznego lub mailowego bądź odwiedzenia naszej Kancelarii w Warszawie (Centrum Biurowe Organika).