Nadzwyczajne środki zaskarżenia, takie jak skarga kasacyjna i skarga nadzwyczajna, stosuje się w celu zbadania legalności prawomocnego orzeczenia. Czym różnią się między sobą skargi kasacyjne i skargi nadzwyczajne, kto i w jakim terminie może je wnieść oraz w jakich sytuacjach skorzystanie z tych środków zaskarżenia jest niemożliwe? Nasza Kancelaria Prawna odpowiada na najważniejsze pytania.

Czym jest skarga kasacyjna?

Skarga kasacyjna jest jednym z nadzwyczajnych środków kontroli prawomocnych orzeczeń sądowych, które (przy spełnieniu określonych warunków) umożliwiają ich zaskarżanie. Taką skargę składa się do Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego – w zależności od cywilnego lub administracyjnego charakteru sprawy. W niniejszej publikacji skoncentrujemy się na skardze kasacyjnej funkcjonującej w postępowaniu cywilnym.
Na skutek złożenia skargi kasacyjnej nie dochodzi do ponownego rozpoznania sprawy, nie można też powoływać nowych dowodów i faktów – Sąd Najwyższy bada wyłącznie legalność zaskarżonego orzeczenia pod kątem zarzutów naruszenia przepisów postępowania (jeżeli uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy) lub prawa materialnego (przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie).

Kto może wnieść skargę kasacyjną? Termin do wniesienia skargi.

Zgodnie z art. 398¹ Kodeksu postępowania cywilnego (KPC), skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego może wnieść:

strona,
Prokurator Generalny,
Rzecznik Praw Obywatelskich,
Rzecznik Praw Dziecka.

Co zarazem szczególnie istotne, w postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi kasacyjnej obowiązuje tzw. przymus radcowsko – adwokacki. Oznacza to, że skarga kasacyjna może zostać sporządzona i złożona wyłącznie przez radcę prawnego lub adwokata, a w sprawach dotyczących ochrony własności intelektualnej – także rzecznika patentowego. Strona podejmująca do tej pory samodzielne czynności procesowe powinna zatem zapewnić sobie pomoc profesjonalnego pełnomocnika procesowego.
Jeśli skargę kasacyjną wnosi strona, przywołane powyżej organy ochrony prawnej tracą możliwość zaskarżenia kwestionowanego orzeczenia. Strona może wnieść skargę kasacyjną w ciągu 2 miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem, natomiast pozostałe organy uprawnione do wniesienia skargi kasacyjnej mają na to 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia lub od doręczenia orzeczenia stronie.

Kiedy skarga kasacyjna jest niedopuszczalna?

Zgodnie z art. 398² KPC skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach:

o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 50 000 zł,
z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż 10 000 zł – jednakże w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego; niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia skarga kasacyjna przysługuje także w sprawach o odszkodowanie z tytułu wyrządzenia szkody przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem,
o rozwód, separację, alimenty,
o czynsz najmu lub dzierżawy oraz naruszenie posiadania,
dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych,
o deputaty lub ich ekwiwalent,
rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym,
w których powództwo oddalono na podstawie art. 191¹ KPC.

Niedopuszczalna jest również skarga kasacyjna od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego jego unieważnienie, jeśli choć jedna strona zawarła związek małżeński po uprawomocnieniu się wyroku.

Etapy postępowania kasacyjnego

Postępowanie wywołane wniesieniem skargi kasacyjnej (postępowanie kasacyjne) składa się z 3 zasadniczych etapów.

W pierwszej kolejności sprawdzeniu podlega spełnienie wymogów formalnych skargi kasacyjnej – w przypadku negatywnej weryfikacji w tym zakresie dochodzi do odrzucenia skargi. W sytuacji, gdy skarga kasacyjna spełnia wymogi formalne, Sąd Najwyższy przystępuje do tzw. przedsądu kasacyjnego, w toku którego dochodzi do zbadania czy zostały spełnione ustawowe przesłanki przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Zgodnie z art. 398⁹ § 1 KPC, należą do nich:

istnienie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego,
istnienie potrzeby wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów,
nieważność postępowania II instancji,
oczywista zasadność skargi kasacyjnej.

Należy mieć przy tym na uwadze, że wykazanie wypełnienia jednej z wymienionych przesłanek należy do zakresu powinności procesowych strony skarżącej, która powinna zawrzeć w tym zakresie stosowny wywód prawny w wyodrębnionym konstrukcyjnie uzasadnieniu wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania.
O szczegółowych zagadnieniach dotyczących przedsądu kasacyjnego można przeczytać tutaj:
SKARGA KASACYJNA I PRZEDSĄD KASACYJNY czyli jak zainteresować sprawą Sąd Najwyższy

Czym jest skarga nadzwyczajna?

Ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym wprowadziła do systemu prawnego nieznany do tej pory środek prawny służący wzruszaniu prawomocnych orzeczeń. Jest to szczególny środek zaskarżenia w polskim systemie prawnym, z którego można skorzystać w przypadku rażąco niesprawiedliwych orzeczeń sądowych. Art. 89 § 1 Ustawy o Sądzie Najwyższym stanowi, że skargę nadzwyczajną można wnieść, jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.
Skargę nadzwyczajną można wnieść od prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego lub sądu wojskowego kończącego postępowanie w sprawie – jeśli orzeczenie nie może być uchylone lub zmienione w trybie innych nadzwyczajnych środków zaskarżenia i po spełnieniu minimum jednego z poniższych warunków:

orzeczenie narusza określone w Konstytucji zasady lub wolności i prawa człowieka i obywatela,
orzeczenie w sposób rażący narusza prawo przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,
zachodzi oczywista sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego materiału dowodowego.

Kto może wnieść skargę nadzwyczajną? Termin wniesienia skargi.

Zgodnie z art. 89 § 2 ustawy o Sądzie Najwyższym skargę nadzwyczajną może wnieść:

Prokurator Generalny,
Rzecznik Praw Obywatelskich,

oraz w zakresie swojej właściwości:

Prezes Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej,
Rzecznik Praw Dziecka,
Rzecznik Praw Pacjenta,
Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego,
Rzecznik Finansowy,
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców,
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Skargę nadzwyczajną można wnieść w ciągu 5 lat od dnia uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia, a jeżeli od orzeczenia została wniesiona kasacja albo skarga kasacyjna – w ciągu 1 roku od dnia ich rozpoznania.

Kiedy skarga nadzwyczajna jest niedopuszczalna?

Skargi nadzwyczajnej nie można wnieść:

od postanowienia o przysposobieniu,
od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa, orzekającego unieważnienie małżeństwa lub rozwód, jeżeli przynajmniej jedna ze stron zawarła związek małżeński po uprawomocnieniu się takiego orzeczenia,
w sprawach o wykroczenia i wykroczenia skarbowe.

Skarga nadzwyczajna nie może zostać oparta na zarzutach, które były uprzednio przedmiotem rozpoznawania skargi kasacyjnej.
W odróżnieniu od skargi kasacyjnej, skarga nadzwyczajna może natomiast zostać oparta na zarzutach dotyczących ustalenia faktów i oceny dowodów. W postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi nadzwyczajnej brak jest także przesłanek przyjęcia skargi do rozpoznania, które byłyby przedmiotem badania w ramach przedsądu. W przypadku skargi nadzwyczajnej nie istnieją ponadto ustawowe ograniczenia dotyczące wartości przedmiotu sporu, które zawężałyby zakres jej dopuszczalności.

Skarga kasacyjna – Kancelaria Prawna

Skargi kasacyjne są specjalnością naszej Kancelarii Prawnej z siedzibą w Warszawie. Pomożemy skonstruować skargę kasacyjną i zajmiemy się reprezentowaniem Klienta w postępowaniu przed Sądem Najwyższym. Skontaktuj się z nami, by dowiedzieć się czy możesz wnieść skargę kasacyjną – nasz prawnik przeanalizuje Twoją sprawę i sprawdzi, czy podlega ona zaskarżeniu skargą kasacyjną. Wywiedzenie skargi kasacyjnej wymaga rozległej wiedzy prawniczej, dlatego jest ustawowo nakazane, by sporządzeniem skargi kasacyjnej zajął się prawnik będący radcą prawnym lub adwokatem. Doświadczony zespół naszej Kancelarii posiada bogate doświadczenie w sporządzaniu nadzwyczajnych środków zaskarżenia, dlatego zapewniamy obsługę prawną na najwyższym poziomie. W uzasadnionych przypadkach, gdy brak jest podstaw do złożenia skargi kasacyjnej, w imieniu naszych Mocodawców formułujemy wnioski do odpowiednich organów o skierowanie do Sądu Najwyższego skargi nadzwyczajnej.