Czym jest odpowiedzialność dyscyplinarna pracownika?

Odpowiedzialność dyscyplinarna to szczególny rodzaj odpowiedzialności, który powiązany jest wyłącznie z zawodami, w których wymagana jest szczególna staranność. Mają one charakter profesji zaufania publicznego. Zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej nie wynikają z Kodeksu pracy, ale ustaw odnoszących się do konkretnych grup zawodowych.

Rodzaje odpowiedzialności pracownika

Kodeks pracy określa trzy typy odpowiedzialności pracowników. Są to:

• odpowiedzialność porządkowa pracowników,
• odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną z winy umyślnej,
• odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną w powierzonym mieniu.

Odpowiedzialność dyscyplinarna, która jest tematem tego artykułu, nie jest uregulowana przepisami Kodeksu pracy. Ten rodzaj odpowiedzialności pojawia się, gdy pracownik naruszy podstawowe obowiązki pracownicze, które wynikają z aktów prawnych niż Kodeks pracy. Ponoszą ją jedynie osoby wykonujące zawód, w którym wymagana jest szczególna staranność i nieskazitelny charakter.

Odpowiedzialność porządkowa pracowników a odpowiedzialność dyscyplinarna

Odpowiedzialność porządkową ponoszą wszyscy pracownicy, którzy naruszyli zasady organizacji i porządku pracy. Jej charakter oraz kary określone są w Kodeksie pracy. Odpowiedź dyscyplinarna dotyczy jedynie zawodów o szczególnym charakterze, a jej zasady są określone w ustawach regulujących konkretne zawody.

Odpowiedzialność dyscyplinarna pracownika – najważniejsze informacje

Nie z każdym zawodem powiązana jest odpowiedzialność dyscyplinarna. Ponoszą ją przedstawiciele profesji zaufania publicznego, np.:

• prokuratorzy,
• adwokaci i radcowie prawni,
• urzędnicy państwowi, urzędnicy służby cywilnej,
• policjanci,
• lekarze.

Dodatkowo przedstawiciele niektórych wskazanych powyżej zawodów, np. adwokaci i radcowie prawni, muszą przestrzegać zasad etyki zawodowej. Ich naruszenie również może rodzić odpowiedzialność dyscyplinarną.

Odpowiedzialność dyscyplinarna — kary

Kary za naruszenie odpowiedzialności dyscyplinarnej są określone w ustawach regulujących poszczególne zawody. Najczęściej są to:

• kara nagany,
• kara nagany z pozbawieniem możliwości awansowania przez określony czas na wyższe stanowisko,
• przeniesienie na niższe stanowisko,
• wydalenie z pracy.

Przekroczenie uprawnień przez pracownika

Dodatkowo można wyróżnić przekroczenie uprawnień przez funkcjonariuszy publicznych. Są nimi m.in. przedstawiciele władz państwowych i lokalnych, którzy swoimi działaniami mogą narazić na szkodę interesy państwa i określonych osób. Może to spowodować pociągnięcie ich do odpowiedzialności karnej. Art. 231 par. 1 Kodeksu karnego stanowi, że funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech.

Przestępstwo nadużycia władzy może być popełnione wyłącznie umyślnie (z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym). Do pociągnięcia funkcjonariusza publicznego do odpowiedzialności karnej trzeba wykazać, że celowo zamierzał działać na szkodę interesu prywatnego (np. urzędnik chciał zaszkodzić konkretnemu mieszkańcowi gminy) lub publicznego. 

Samo tylko nienależyte wykonanie obowiązków, które nie grozi realnym wystąpieniem szkody, wiąże się „jedynie” z odpowiedzialnością dyscyplinarną lub służbową.

Kancelaria Radców Prawnych w Warszawie podejmuje się reprezentacji osób obwinionych o naruszenie odpowiedzialności dyscyplinarnej. Radcowie prawni podejmują działania przed komisjami i sądami dyscyplinarnymi oraz w postępowaniach dyscyplinarnych toczących się przed sądami.