Do błędów medycznych najczęściej dochodzi poprzez naruszenie zasad należytej staranności, które obowiązują przy wykonywaniu czynności medycznych. Taki błąd może zostać popełniony nie tylko przez lekarza, lecz także przez położnego czy ratownika medycznego na etapie diagnozy, terapii i rehabilitacji. Błędy medyczne potrafią zniszczyć życie pacjenta – nawet rutynowy zabieg może pozbawić sprawności, płodności albo okaleczyć w inny sposób.

Poszkodowany (lub jego bliscy, jeśli w wyniku błędu doszło do śmierci pacjenta) może się domagać odszkodowania, renty albo zadośćuczynienia od lekarza, szpitala lub ubezpieczyciela, przy czym trzeba być przygotowanym na długi proces. Sprawy o błędy medyczne są z reguły skomplikowane i wiążą się z koniecznością przeprowadzenia wielu dowodów, w tym opinii biegłych sądowych.

Odszkodowanie od szpitala za zaniedbanie – najważniejsze zasady

Zacznijmy od wyjaśnienia, czym jest błąd lekarski. Nie definiują go przepisy ustawy, ale zagadnienie to od dawna obecne jest w orzecznictwie i nauce prawa. Sąd Najwyższy już w wyroku z dnia 1 kwietnia 1955 r. określił, że błędem medycznym jest nieumyślne działanie, zaniedbanie lub zaniechanie lekarza, dentysty, pielęgniarki, położnej lub osoby wykonującej inny zawód medyczny, które powoduje powstanie szkody u pacjenta. Możemy wyróżnić cztery podtypy błędów medycznych: diagnostyczne, terapeutyczne, organizacyjne i techniczne. Niekiedy dodaje się do tego błąd rokowania oraz błąd informacyjny.

Jak pozwać szpital?

Placówki medyczne i pracownicy ochrony zdrowia ponoszą za swoje działania i zaniechania odpowiedzialność cywilną, zawodową i karną. Aby przypisać danemu podmiotowi odpowiedzialność za błąd medyczny, muszą zostać spełnione (a ich spełnienie – udowodnione) trzy zasadnicze przesłanki: zawinione popełnienie błędu, szkoda i związek między nimi.

Winę stanowi naruszenie zasad prawidłowego postępowania, zgodnego z aktualnym stanem wiedzy medycznej.
Szkoda to uszczerbek, którego doznał pokrzywdzony. Może mieć charakter majątkowy lub niemajątkowy.
Musi występować związek przyczynowy między winą a szkodą.

Pierwszym krokiem do uzyskania odszkodowania za błąd medyczny jest ustalenie, kto ponosi odpowiedzialność za błąd medyczny. W tym zakresie istotny jest art. 430 Kodeksu cywilnego, który pozwala na przypisanie odpowiedzialności placówce medycznej, w której doszło do popełnienia zawinionego błędu medycznego.

Zgodnie z ogólnymi zasadami prawa cywilnego, przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej musi wykazać poszkodowany. Pierwszym krokiem po stwierdzeniu błędu medycznego jest natychmiastowe przystąpienie do zbierania dowodów. Należy zadbać o zabezpieczenie dokumentacji medycznej, w tym wyników badań. Każda informacja wynikająca z opisu operacji, konsultacji czy schematu podawania leków w szpitalu, nawet pozornie nieistotna, może mieć znaczenie w procesie dowodzenia błędu lekarskiego.

Na podstawie zebranych dowodów pełnomocnik poszkodowanego będzie udowadniał, że działanie lub zaniechanie personelu medycznego doprowadziło do powstania szkody. W toku sprawy trzeba będzie zlecić ekspertyzy niezależnym ekspertom, tj. biegłym sądowym mającym wiedzę i doświadczenie praktyczne w sprawach określonego rodzaju. Formułowane przez nich wnioski i ocena działań personelu medycznego mają ogromny wpływ na rozstrzygnięcie.

Pozew o błąd w sztuce lekarskiej – czego może się domagać poszkodowany?

Pacjent, który zamiast skutecznego leczenia doznał szkody, może żądać odszkodowania i zadośćuczynienia, które zrekompensują ból i cierpienie, umożliwią podjęcie leczenia lub rehabilitacji albo dostosowanie mieszkania do potrzeb osoby z niepełnosprawnością, o ile stał się nią w wyniku zaniedbania szpitala.

Odszkodowanie obejmuje zwrot kosztów, jakie pacjent poniósł w wyniku błędu medycznego. Niezbędna rehabilitacja, konieczność zakupu specjalistycznych urządzeń do ćwiczeń w domu czy opłacenie dalszego leczenia, które ma zniwelować skutki błędu medycznego, to przykładowe wydatki uzasadniające wystąpienie o odszkodowanie.
Jeśli błąd medyczny spowodował całkowitą lub częściową utratę zdolności do pracy zarobkowej, poszkodowany może zażądać renty odszkodowawczej. To świadczenie wypłacane regularnie, które ma zrekompensować niemożność samodzielnej pracy lub konieczność zrezygnowania z dotychczasowego stanowiska. Na przykład w wyniku źle przeprowadzonej operacji pacjent nie może dłużej pracować w policji, gdyż utracił swobodę ruchu. Zatrudnił się na gorzej płatnym stanowisku administracyjnym. Renta pokrywa różnicę między wcześniejszą a obecną pensją.
Zadośćuczynienie to rekompensata za naruszenie dóbr osobistych, w tym zdrowie, ból oraz cierpienie fizyczne i psychiczne. Przepisy nie ograniczają górnej granicy tego świadczenia. Sąd każdorazowo bada okoliczności sprawy, by ustalić, jaka kwota będzie najbardziej odpowiednia i sprawiedliwa.

Co warte podkreślenia, za szkodę doznaną w wyniku błędu medycznego można domagać się kilku świadczeń jednocześnie.

Pozew przeciwko szpitalowi a ubezpieczyciel

Każda placówka medyczna musi zawrzeć umowę ubezpieczenia, na podstawie której ubezpieczyciel zobowiązuje się do wypłaty odszkodowań i innych świadczeń na rzecz osób poszkodowanych. W polisie strony ustalają sumę ubezpieczenia – to maksymalna kwota, jaką w danym roku ubezpieczyciel wypłaci tytułem naprawienia szkód. Po wyczerpaniu tej sumy odpowiedzialność ubezpieczyciela wygasa i to szpital lub przychodnia muszą zapewnić wypłatę z innego źródła.

Placówka medyczna i ubezpieczyciel ponoszą odpowiedzialność solidarną, co oznacza, że w razie korzystnego rozstrzygnięcia poszkodowany samodzielnie decyduje, który z tych podmiotów ma wypłacić świadczenie z tytułu wyrządzonej szkody. Następnie szpital i ubezpieczyciel rozliczają się między sobą.

Informacja o tym, która firma ubezpiecza placówkę medyczną, nie powinna stanowić żadnej tajemnicy. Szpital czy przychodnia muszą podać poszkodowanemu nie tylko nazwę ubezpieczyciela, lecz także numer polisy. Dysponując tą informacją, poszkodowany przesyła wezwanie do zapłaty do szpitala i ubezpieczyciela. Ubezpieczyciel wszczyna postępowanie likwidacyjne i najczęściej zwraca się do współpracujących z nim specjalistów, którzy mają ocenić działanie lub zaniechanie placówki.

W kierowanym do szpitala lub ubezpieczyciela wezwaniu do zapłaty należy wykazać winę personelu pozwanej placówki, opisać szkodę, a także wskazać związek między nimi.

Etap przedsądowy zasadniczo powinien trwać nie więcej niż trzy miesiące – przed upływem tego terminu ubezpieczyciel ma wydać decyzję o przyznaniu bądź odmowie przyznania odszkodowania za błąd medyczny. Praktyka dowodzi jednak, że termin rozpoznania sprawy jest najczęściej przesuwany, a ubezpieczyciele rzadko uznają skargę pacjenta. W rezultacie miesiącami czeka on na wypłatę środków, które chciałby przeznaczyć na rehabilitację albo leczenie mające zniwelować skutki błędu medycznego, a na koniec i tak nie otrzymuje żadnej rekompensaty.

W takiej sytuacji poszkodowanemu pozostaje skierowanie sprawy do sądu. Pozew przeciwko szpitalowi o odszkodowanie wnosi się do sądu rejonowego, gdy wartość dochodzonych roszczeń nie przekracza 100 tys. zł lub do sądu okręgowego, gdy jest ona wyższa.

Pozew przeciwko szpitalowi o odszkodowanie – koszty

Wniesienie każdego pozwu w postępowaniu cywilnym wiąże się z koniecznością poniesienia opłaty. W przeciwnym razie sąd nie podejmie żadnej czynności.

Trzeba mieć świadomość, że postępowanie o odszkodowanie od szpitala za zaniedbanie z reguły wiąże się ze znacznymi kosztami, ponieważ w jego trakcie poszkodowany musi m.in. zlecić sporządzenie opinii biegłych sądowych. W razie wygranej szpital lub ubezpieczyciel zwrócą te wydatki, ale poszkodowany musi być w stanie wyłożyć te pieniądze, zanim to nastąpi. Istnieje możliwość zwolnienia powoda od kosztów sądowych w całości lub w części, jeśli wykaże, że nie jest w stanie ponieść koniecznych wydatków. O zasady zwolnienia należy zapytać pełnomocnika.

Do kiedy można się starać o odszkodowanie od szpitala?

Ogólny termin do wystąpienia z pozwem o odszkodowanie wynika z art. 442 § 1¹Kodeksu cywilnego. Przewiduje on, że przedawnienie następuje po upływie trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia, jednak nie później niż 10 lat od momentu powstania zdarzenia wywołującego szkodę.

Inaczej liczy się omawiany termin w przypadku osób, które doznały błędu medycznego jako niepełnoletni. W ich przypadku trzyletni termin przedawnienia zaczyna obowiązywać od dnia, w którym osiągnęły pełnoletność.

Warto przy tym pamiętać, że sąd może uznać roszczenia za przedawnione jedynie w przypadku skutecznego podniesienia przez pozwanego zarzutu w tym zakresie. W uzasadnionych przypadkach o charakterze szczególnym sąd może przy tym nie uwzględnić zarzutu przedawnienia, uznając go za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.